„Postać kobieca jest marzeniem, nadzieją, pragnieniem…” – jak stwierdza w komentarzu do książki poświęconej historii sztuki Vittorio Sgarbi. Od zarania dziejów po czasy współczesne kobieta była i jest inspiracją, a zarazem tematem dzieł mistrzów wszelkich dyscyplin sztuki. Nie tylko jej uroda, czy wdzięk, ale szerokie spektrum różnorodnych cech sprawia, że wielu twórców próbuje uwiecznić wizerunek swojej muzy w formie malarskich portretów, rzeźb, czy fotografii. Temat ten próbowali zgłębić również uczniowie i studenci pod kierunkiem dr Gabrieli Habrom-Rokosz w formie interdyscyplinarnego projektu, obejmującego wybrane treści z historii malarstwa oraz mody XX wieku, fotografii artystycznej i filmu.

Praca nad projektem trwała ponad dwa lata. W pierwszym etapie uczestniczyli uczniowie raciborskiego Liceum Plastycznego, którzy w ramach przedmiotu podstawy fotografii i filmu w formie pastiszu wykonali fotografie wielkoformatowe inspirowane wizerunkami postaci z obrazów znanych mistrzów malarstwa. I tak, Anna Kłos tworząc portret Pauliny Soiki nawiązała do obrazu Johannes’a Vermeer’a van Delft „Dziewczyna z perłą” (1665). Katarzyna Słowiak, wykonując autoportret ukazała siebie, jako Marilyn Monroe. Za źródło inspiracji posłużył film biograficzny w reżyserii Shannah Laumeister „Bert Stern. Prawdziwy Madman” oraz twórczość Andy’ego Warhol’a. Z kolei modelka Pauliny Soiki – Agnieszka Wardęga, jako dziewczyna w wianku, nawiązuje do twórczości Alfonsa Muchy, a w swej sielankowej estetyce skłania się również w kierunku nurtu piktorialnego w fotografii. Natalia Sławik natomiast, jako źródło inspiracji wybrała kino lat trzydziestych XX wieku, przedstawiając swoją modelkę w roli damy w czarnej eleganckiej sukni, ozdobionej sznurem pereł. Na wystawie znalazła się również praca Sabiny Czekały wzorowana na obrazie Władysława Ślewińskiego „Czeszącą się kobieta” (1897).

Pogłębiając wiedzę z zakresu historii sztuki pod kierunkiem dr Katarzyny Kwiotek, a jednocześnie doskonaląc warsztat fotograficzny w pracowni fotografii artystycznej pod okiem dr Gabrieli Habrom-Rokosz uczennice kolejnego rocznika, realizujące program specjalności fotografia i film z zakresu fotografii artystycznej, jako specjalizacji: Kaja Dutkiewicz, Dorota Maciaszek, Carolin Mandrysz, Marta Migacz, Oliwia Szymkiewicz, Marta Tambor, Julia Urbańczyk czy Zuzanna Walesiewicz kontynuują pracę nad projektem.

Realizując autorskie projekty fotograficzne, należało zwrócić szczególną uwagę na kompozycję oraz główny środek wyrazu artystycznego, jakim jest światło. Charakter i barwa światła były priorytetowym czynnikiem, determinującym wybór dzieł malarskich, jako źródła analizy i kreacji twórczej. Przykładowo twórczość hiszpańskiego malarza-portrecisty doby baroku Diego Rodríguez de Silva y Velázquez’a i jego obraz zatytułowany: „Sibyl with Tabula Rasa” lub „Arachne” (1644-48), to wybór Carolin Mandrysz, której modelką była Oliwia Szymkiewicz. Julia Urbańczyk postanowiła wykonać pastisz obrazu „Flora” (1515-1520), czołowego przedstawiciela szkoły weneckiej włoskiego malarstwa renesansowego Tiziano Vecelli. W roli modelki tym razem wystąpiła Marta Tambor. Ta sama modelka w obiektywie Oliwii Szymkiewicz odgrywa rolę jednej z postaci z obrazu Frans’a Hals’a „Regentki domu starców w Haarlemie” (1664). Paulina Rzeźnik z kolei pozowała Dorocie Maciaszek, odgrywając rolę „Cyganki” z obrazu o tym samym tytule pędzla Frans’a Hals’a (1628-30).

W wyniku pogłębiania wiedzy historycznej, a jednocześnie doskonalenia warsztatu fotograficznego powstały kolejne interpretacje dzieł mistrzów malarstwa. Szczególnym zainteresowaniem cieszyła się twórczość Carravaggia, Rembrandta czy Velzqueza. Wyjątkowy klimat ich dzieł stał się wyzwaniem dla odkrywających tajniki światła w fotografii młodych fotografików. Intrygująca okazała się maniera tenebrosa, jako szczególny rodzaj kompozycji w której głębię wyrazu tworzy szczególny dialog cienia z subtelnym dotykiem światła, modelującym wizerunek portretowanego.

Analiza dzieł mistrzów malarstwa, filmu czy fotografii oraz ciągle pogłębiane umiejętności warsztatowe, pozwoliły poszerzyć zakres projektu o nowe źródło inspiracji jakim się stała moda XX wieku. Biorąc pod uwagę dyscyplinę sztuki, tj. fotografię artystyczną na tym etapie szczególnie zaangażowały się: Oliwia Szymkiewicz, Marta Migacz i Marta Tambor wykonując szereg portretów swoim młodszym koleżankom z Gimnazjum Dwujęzycznego ZSO nr 1 w Raciborzu. Modę na przestrzeni lat 1910 do 2010 prezentowały: Marta Burszyk, Julia Fulneczek, Julianna Koczy, Noemi Majchrzak, Zuzanna Niżborska i Julia Żyła.

Zuzanna Walesiewicz natomiast postanowiła oddać się swojej pasji filmowej reżyserując film „Moda XX wieku”. Natomiast Dorota Maciaszek wykonała dokumentację fotograficzną procesu realizacji filmu, odsłaniając kulisy całego przedsięwzięcia.

Projekt fotograficzny „Kobieta zmienną jest” – z jednej strony sprzyjał indywidualizacji procesu kształcenia, z drugiej zaś pozwolił na rozwijanie umiejętności pracy w zespołach, co jak się okazało jest niezwykle trudne, ale jak ważne w procesie odkrywania wartości. Tego rodzaju proces twórczy, preferujący warsztatowe formy kształcenia, łączący wiedzę teoretyczną – w tym konkretnym przypadku z historii sztuki – z praktycznymi ćwiczeniami w studio lub ciemni fotograficznej oraz plenerze, pozwolił na osiągnięcie satysfakcjonującego rezultatu.

Odmienny charakter prezentują monochromatyczne fotografie wielkoformatowe członków Studenckiego Koła Naukowego Fotografii artystycznej FOTON. Zamknięte w ciasnych kadrach modelki Kamila Materzoka sugestywnie nawiązują kontakt wzrokowy z odbiorcą zza kapelusza lub delikatnie przysłaniającej twarz chusty. Podobny kadr można odnaleźć w zestawie prac Iwony Karwot lecz pozostałe jej fotografie dotykają stylu „beauty”.

Wyjątkowo subtelne prace Sabiny Wyskiel obrazują pewną historię miejsca i zmienności czasu. Transparentna postać niczym „światło obrazu” łączy pewne wątki treści wprowadzając obserwatora w efemeryczny stan, pozwalający dotknąć istoty fotografii.

Alicja Świerczyńska prezentuje zestaw portretów Ani. W niezwykle prostej, a zarazem jedynej w swoim rodzaju formie, autorka świetnie ukazuje osobowość modelki i nastrój chwili. W dialogu miękkiego światła i cienia kształtują się delikatne rysy dziewczynki. Pozbawione koloru wizerunki, a zarazem w swym uproszczeniu oddające pełnię estetycznego wyrazu, dowodzą wrażliwości autorki i jej mistrzowskiego warsztatu.

Gabriela Habrom-Rokosz