Rybnik wczoraj i dziś

Kolejna porcja historycznych pocztówek z kolekcji Pawła Poloka, dziennikarza, solisty i konferansjera Kapeli ze Śląska. W roku 2006 ukończył on politologię w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego oraz historię w Collegium Invisibile w Warszawie i w Wiedniu. Obok pocztówek, które prezentują Rybnika sprzed kilkudziesięciu lat, umieszczamy zdjęcia – tych samych miejsc w dniu dzisiejszym. Można odnieść wrażenie, że nowoczesność nie zawsze idzie w parze z pięknem architektury. Dotyczy to zarówno budynków jak i „przestrzeni” zielonych.


Rybnicki Rynek zawsze był wdzięcznym tematem dla fotografów. Na pocztówce z pocz. XX stulecia uwieczniono kilka ciekawych elementów. Widać fontannę ze stojącą nieopodal figurą św. Jana Nepomucena (rzeźba pochodzi z XVIII w., pierwotnie stała w Jastrzębiu, podarowana została Rybnikowi w 1823 r. przez hrabiego Strachwitza); dziś zarówno fontanna, jak i figura stoją bliżej północnej strony Rynku. Z kolei u góry po lewej widać komin garbarni, należącej wówczas do znanej rodziny Haase. A teraz zagadka dla czytelników: na pocztówce obok fontanny widać jeszcze jeden ciekawy element przypominający zegar.

Charakterystyczne budynek dawnego zamku pełni swą funkcję siedziby sądu od roku 1842 (wcześniej – w latach 1789-1842 mieścił się tam dom inwalidów wojennych). Na pocztówce z roku 1928 widzimy front dawnego zamku z napisem „Sąd Grodzki”. Z tego samego okresu pochodzi fotografia udostępniona dzięki uprzejmości Narodowego Archiwum Cyfrowego, przedstawiająca dwóch funkcjonariuszy policji województwa śląskiego podczas patrolowania okolic sądu. Czytelników zapewne zainteresuje fakt, że Policja Państwowa RP nie miała prawa operować na terenie autonomicznego województwa śląskiego, które miało własną policję podlegającą wyłącznie wojewodzie śląskiemu.

Bardzo ciekawa pocztówka z roku 1938 przedstawia kościół pw. św. Józefa Robotnika wraz z klasztorem Franciszkanów położony na delikatnym zboczu pomiędzy ul. Hallera a Wodzisławską. Trzeba powiedzieć, że Bracia Mniejsi (tak brzmi oficjalna nazwa zakonu) nie mieli w Rybniku łatwego życia: pierwotnie (na przełomie XIX i XX w.) ich kaplica miała powstać w miejscu dzisiejszej bazyliki pw. Świętego Antoniego. Do budowy nie doszło, a Franciszkanie ćwierć wieku później osiedlili się na Smolnej, ale kuracja (wydzielona z parafii pw. Matki Boskiej Bolesnej) powstała dopiero w roku 1941, a istnienie parafii potwierdzono po kolejnych 43 latach – w roku 1984.

Powstałe w roku 1908 Królewskie Gimnazjum Męskie, doczekało się dwa lata później własnego okazałego budynku, wzniesionego przy obecnej ul. Kościuszki. Pierwszym dyrektorem był najprawdopodobniej dr Wahner, a szkoła od razu stała się ważną placówką edukacyjną. Kolorowa pocztówka, na której widać obecne I Liceum przedstawia główną część budynku. Skrzydło usytuowane wzdłuż ul. Chrobrego dobudowano już po przyłączeniu Rybnika do Polski.

Ostatnio prezentowaliśmy już pocztówkę przedstawiającą obecny park „Bukówka”. Widokówka, którą zamieszczamy dziś została wykonana niemal 40 lat później i przedstawia to samo miejsce z innej perspektywy. Ówczesna nazwa – Horst Wessel Platz – została nadana przez władze nazistowskie ku czci poległego w roku 1930 autora tekstu do pieśni Horst-Wessel-Lied, która wkrótce po mordzie dokonanym na autorze, została oficjalnym hymnem partyjnym NSDAP.